Viêm họng mạn tính là một bệnh lý tai mũi họng phổ biến, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên thế giới. Tình trạng đau rát họng kéo dài, dai dẳng khiến nhiều người không khỏi lo lắng, đặc biệt là về nguy cơ tiến triển thành ung thư. Câu hỏi “Viêm họng mạn tính có gây ung thư không?” do đó trở thành mối quan tâm hàng đầu của nhiều bệnh nhân. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin khoa học, dựa trên các nghiên cứu và ý kiến chuyên gia, để làm sáng tỏ vấn đề này.
Viêm họng mạn tính và ung thư vòm họng có liên quan không?
Viêm họng mạn tính và ung thư vòm họng là hai bệnh lý khác nhau, mặc dù có thể cùng xảy ra ở vùng họng. Viêm họng mạn tính là tình trạng viêm nhiễm niêm mạc họng kéo dài, thường do nhiều yếu tố kích thích gây ra. Ung thư vòm họng, ngược lại, là một bệnh lý ác tính, xuất phát từ các tế bào biểu mô vòm họng, có khả năng xâm lấn và di căn.
Mối liên hệ giữa viêm họng mạn tính và ung thư
Hiện nay, không có bằng chứng khoa học nào khẳng định viêm họng mạn tính là nguyên nhân trực tiếp gây ung thư vòm họng. Viêm họng mạn tính được xem là một tình trạng viêm nhiễm lành tính, không phải là tiền ung thư. Tuy nhiên, một số nghiên cứu cho thấy, viêm họng mạn tính kéo dài có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư vòm họng trong một số trường hợp nhất định. Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí “Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention”, những người bị viêm họng mạn tính có nguy cơ mắc ung thư vòm họng cao hơn khoảng 2 đến 3 lần so với người không bị bệnh. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng, đây chỉ là sự gia tăng nguy cơ tương đối, và nguy cơ tuyệt đối vẫn còn thấp. Hầu hết những người bị viêm họng mạn tính sẽ không phát triển thành ung thư vòm họng.
Yếu tố nguy cơ của ung thư vòm họng
Ung thư vòm họng là một bệnh lý phức tạp, do nhiều yếu tố nguy cơ kết hợp gây ra. Các yếu tố nguy cơ chính đã được xác định bao gồm:
Thuốc lá và rượu bia
Thuốc lá và rượu bia là hai yếu tố nguy cơ hàng đầu của ung thư vòm họng. Các chất độc hại trong thuốc lá và rượu bia gây tổn thương tế bào niêm mạc vòm họng, làm tăng nguy cơ đột biến gen và phát triển thành ung thư. Theo thống kê của tổ chức ung thư toàn cầu (globocan), thuốc lá và rượu bia chịu trách nhiệm cho khoảng 75% các trường hợp ung thư vòm họng trên toàn thế giới. Nguy cơ ung thư vòm họng tăng lên đáng kể ở những người hút thuốc lá và uống rượu bia thường xuyên, đặc biệt là khi kết hợp cả hai thói quen này.
Virus HPV và EBV
Virus papillomavirus ở người (hpv) và virus epstein barr (ebv) là hai loại virus có liên quan mật thiết đến ung thư vòm họng. HPV, đặc biệt là chủng hpv-16, được xem là nguyên nhân gây ra khoảng 70% các trường hợp ung thư vòm họng ở các nước phát triển. EBV cũng được tìm thấy trong nhiều trường hợp ung thư vòm họng, đặc biệt là ở khu vực Đông Nam Á và Châu Phi. Theo nghiên cứu của trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh hoa kỳ (cdc), hpv và ebv có khả năng làm thay đổi dna của tế bào vòm họng, dẫn đến sự phát triển không kiểm soát và hình thành khối u ung thư.
Yếu tố di truyền và gia đình
Yếu tố di truyền và tiền sử gia đình cũng đóng vai trò nhất định trong nguy cơ mắc ung thư vòm họng. Những người có người thân trong gia đình (bố, mẹ, anh chị em ruột) mắc ung thư vòm họng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với người không có tiền sử gia đình. Theo một nghiên cứu trên tạp chí “Journal of the National Cancer Institute”, nguy cơ ung thư vòm họng tăng lên khoảng 2 đến 4 lần ở những người có tiền sử gia đình mắc bệnh. Điều này cho thấy yếu tố di truyền có thể làm tăng tính nhạy cảm của một số người với các tác nhân gây ung thư vòm họng.
Các yếu tố khác
Ngoài các yếu tố nguy cơ chính trên, một số yếu tố khác cũng có thể làm tăng nguy cơ ung thư vòm họng, bao gồm: tuổi tác cao (trên 40 tuổi), giới tính nam (nam giới có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nữ giới), chế độ ăn uống thiếu rau xanh và trái cây, tiếp xúc với hóa chất độc hại (như formaldehyde, nickel), suy giảm hệ miễn dịch. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng, có nhiều người có các yếu tố nguy cơ trên nhưng không bao giờ mắc ung thư vòm họng, và ngược lại, cũng có những người mắc bệnh mà không có bất kỳ yếu tố nguy cơ nào rõ ràng. Ung thư là một bệnh lý phức tạp, do sự tương tác của nhiều yếu tố gen và môi trường.
Triệu chứng cần lưu ý
Mặc dù viêm họng mạn tính không trực tiếp gây ung thư, nhưng người bệnh cần lưu ý một số triệu chứng bất thường có thể gợi ý ung thư vòm họng, và cần đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Các dấu hiệu nghi ngờ ung thư vòm họng
Các triệu chứng cảnh báo ung thư vòm họng bao gồm: đau họng kéo dài, không khỏi sau điều trị thông thường, đau một bên họng, đau lan lên tai, khàn tiếng kéo dài hoặc thay đổi giọng nói, khó nuốt, nuốt nghẹn, chảy máu mũi hoặc miệng không rõ nguyên nhân, nổi hạch cổ không đau, cứng, và to dần, ù tai một bên, nghe kém, nhìn đôi, tê bì vùng mặt, sụt cân không rõ nguyên nhân. Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào trong số này, đặc biệt là khi chúng kéo dài trên 2 tuần và không đáp ứng với điều trị thông thường, hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng để được thăm khám và tư vấn.
Phân biệt triệu chứng viêm họng mạn tính và ung thư vòm họng
Đôi khi, các triệu chứng của viêm họng mạn tính và ung thư vòm họng có thể chồng lấp, gây khó khăn trong việc phân biệt. Tuy nhiên, có một số điểm khác biệt quan trọng cần lưu ý. Viêm họng mạn tính thường có triệu chứng đau rát họng nhẹ nhàng, âm ỉ, tái đi tái lại, thường kèm theo ho khan, khạc đờm, ngứa họng. Các triệu chứng này thường giảm đi hoặc hết hẳn sau khi áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà hoặc điều trị thông thường. Ung thư vòm họng thường có triệu chứng đau họng một bên, đau sâu, liên tục, không giảm khi dùng thuốc giảm đau thông thường, có thể kèm theo các triệu chứng khác như khàn tiếng, khó nuốt, chảy máu mũi, nổi hạch cổ. Các triệu chứng này thường tiến triển nặng dần theo thời gian. Bác sĩ sẽ dựa vào tiền sử bệnh, thăm khám lâm sàng, và các xét nghiệm cận lâm sàng để chẩn đoán phân biệt viêm họng mạn tính và ung thư vòm họng.
Lời khuyên từ chuyên gia
Để giảm nguy cơ mắc ung thư vòm họng, đặc biệt là ở những người bị viêm họng mạn tính, các chuyên gia y tế khuyến cáo:
Thay đổi lối sống lành mạnh
Bỏ hút thuốc lá hoàn toàn và hạn chế uống rượu bia. Xây dựng chế độ ăn uống cân bằng, giàu rau xanh, trái cây tươi, hạn chế đồ ăn chế biến sẵn, đồ nướng, đồ hun khói. Duy trì cân nặng hợp lý, tập thể dục thường xuyên. Tránh tiếp xúc với các hóa chất độc hại.
Phòng ngừa và điều trị hpv, ebv
Tiêm phòng vắc xin hpv theo khuyến cáo của bác sĩ, đặc biệt là ở độ tuổi thanh thiếu niên và người trẻ tuổi. Thực hiện quan hệ tình dục an toàn để giảm nguy cơ lây nhiễm hpv. Tăng cường hệ miễn dịch bằng cách ăn uống lành mạnh, ngủ đủ giấc, giảm căng thẳng. Hiện nay chưa có vắc xin phòng ngừa ebv, nhưng việc duy trì lối sống lành mạnh và tăng cường sức đề kháng có thể giúp giảm nguy cơ nhiễm virus và các biến chứng liên quan.
Khám sức khỏe định kỳ và tầm soát ung thư
Khám sức khỏe định kỳ 6 tháng hoặc 1 năm một lần, đặc biệt là ở những người có yếu tố nguy cơ ung thư vòm họng. Thực hiện tầm soát ung thư vòm họng định kỳ theo khuyến cáo của bác sĩ, đặc biệt là ở những người trên 40 tuổi, có tiền sử hút thuốc lá, uống rượu bia, hoặc có người thân mắc ung thư vòm họng. Các phương pháp tầm soát ung thư vòm họng có thể bao gồm nội soi vòm họng, xét nghiệm máu tìm dấu ấn ung thư, chụp ct scan hoặc mri vùng đầu cổ.
Kết luận
Viêm họng mạn tính không phải là nguyên nhân trực tiếp gây ung thư vòm họng, nhưng có thể làm tăng nhẹ nguy cơ mắc bệnh trong một số trường hợp. Ung thư vòm họng là một bệnh lý phức tạp, do nhiều yếu tố nguy cơ kết hợp gây ra, trong đó thuốc lá, rượu bia, virus hpv và ebv là những yếu tố quan trọng nhất. Để phòng ngừa ung thư vòm họng, đặc biệt là ở những người bị viêm họng mạn tính, cần thực hiện lối sống lành mạnh, phòng ngừa và điều trị hpv, ebv, khám sức khỏe định kỳ và tầm soát ung thư theo khuyến cáo của bác sĩ. Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nghi ngờ ung thư vòm họng, hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và chẩn đoán kịp thời.
